Verhaal van Bargerveen

Zoeken in collectie Verhaal van Bargerveen

Het Bargerveen is een natuurgebied met een eigen verhaal. In deze collectie treft u de geschiedenis aan van de voormalige bewoning op het hoogveen binnen en buiten het huidige Bargerveen in Nederland en Duitsland.

Het Bargerveen is een natuurgebied van Staatsbosbeheer in de gemeente Emmen. Het is 2.100 hectare groot en bestaat grotendeels uit hoogveen. Het Bargerveen bestaat uit drie delen: in het noorden het Meerstalblok, in het midden het Amsterdamsche Veld en in het zuiden het Schoonebeekerveld. In 1992 werd de vervening beëindigd en kwam het gebied volledig in handen van Staatsbosbeheer.

Het gedeelte dat na de beëindiging van de vervening natuurreservaat werd was het Amsterdamsche Veld. Het veen werd hier per smalspoor afgevoerd naar het fabrieksterrein van de Griendtsveen Turfstrooisel Maatschappij waar de bovenste laag, de bolster of grauwveen, tot turfstrooisel werd verwerkt. De fabriek en een restant van de spoorbaan zijn nu het terrein van het Industrieel Smalspoormuseum. De zwarte turf werd vanaf 1921 in Klazienaveen door Purit (vanaf 1997 Norit Nederland) verwerkt tot actieve kool. Purit had daarvoor een veldspoornet aangelegd. In het reservaat resteert alleen nog de onderste laag dargveen. Er zijn nog gedeelte waar nog dalgrond aanwezig is.

Het beheer van het natuurreservaat is er op gericht om waar het mogelijk is weer levend hoogveen te laten ontstaan. Dit wil zeggen dat er veenvorming plaatsvindt door de groei van veenmos. Hierdoor komt een gebied van ruggen en slenken opnieuw tot stand. Dit levend hoogveen is tegen de verwachting niet als eerste ontstaan in het Meerstalblok maar in de veenputten van de voormalige huisplaatsen.

In het begin van de 21e eeuw is er een hoog- en laagwaterbekken aangelegd aan de noordkant van het Bargerveen. Het laagwaterbekken is bedoeld om bij overvloedige neerslag de hoeveelheid water dat uit het reservaat komt op te vangen en te reguleren. Het hoogwaterbekken moet tegendruk geven aan de hoge waterstand in het reservaat, zodat het reservaat het water beter vasthoudt in met name droge tijden en de verdroging wordt tegengegaan. Deze twee maatregelen zorgen ervoor dat de waterstand gelijkmatiger is om zo de groei van het veen te stimuleren.

In het reservaat liggen verschillende bovenveenhooglandjes. Tot de bijzonderheden van deze elementen behoren gewone addertong, welriekende nachtorchis en rietorchis. De adder, de levendbarende hagedis, de nachtzwaluw, de velduil, de blauwe kiekendief, de grauwe klauwier en de dodaars behoren tot de fauna van het reservaat. Het Bargerveen valt zowel onder de Vogel- als de Habitatrichtlijn. Sinds 1 juni 2006 maakt het Bargerveen deel uit van het Internationaler Naturpark Bourtanger Moor-Bargerveen. In 2016 werd het Bargerveen door de Provincie Drenthe aangewezen als aardkundig monument.

Tegenwoordig is het Bargerveen een natuurreservaat, maar voorheen was het het woon- en leefgebied van vele gezinnen die werkzaam waren in de vervening. In een samenwerkingsverband van diverse organisaties wordt gewerkt aan het in beeld krijgen van de oorspronkelijke bewoningsgeschiedenis in en om het Bargerveen in Nederland en Duitsland:

• Gemeinde Twist
• Heimatverein Twist e.V.
• Historische Vereniging Nei-Schoonebeek
• Historische Werkgroep Twist – Schöningsdorf
• Historische Werkgroep Weiteveen
• Naturpark Moor Veenland
• Staatsbosbeer
• Stichting Cultureel Historisch Zwartemeer
• Veenloopcentrum Weiteveen

U treft in deze collectie beelden en verhalen over de families die in een periode van ongeveer een eeuw hier waren gevestigd. Daarmee is de geschiedenis van de oorspronkelijke bewoning van het huidige natuurreservaat gedocumenteerd en bewaard voor toekomstige generaties.

Aanleiding van het project is het 150-jarig bestaan van het dorp Zwartemeer in 2021, dat vanwege de Corona-beperkingen in 2022 zal worden gevierd. Stichting Cultureel Historisch Zwartemeer vindt het van groot belang dat de bewoningsgeschiedenis van het dorp Zwartemeer wordt vastgelegd en bewaard voor het nageslacht. Vanwege het aansprekende plan hebben diverse historische verenigingen in Nederland en Duitsland, gemeenten en Staatsbosbeheer zich hierbij aangesloten. Het belang van de bewoningsgeschiedenis is immers niet alleen van belang voor de dorpen Zwartemeer en Weiteveen, maar ook ver daarbuiten. De uitkomst van het project moet zijn dat de bewoning van het hoogveengebied wordt vastgelegd van het einde van de 19e eeuw tot 1970.

De voormalige woonplaatsen en hun bewoners zullen op diverse wijzen plaatsvinden en daar waar mogelijk geïntegreerd met elkaar: kaarten, 2D-beelden, 3D-beelden, informatiehutten, bebording en digitaal op websites. De erfgoedwebsite hierkomjijweg.nl van de Gemeente Emmen is er daarvan één.
Historische wandel- en fietsroutes zullen worden gerealiseerd. En een educatief programma voor de scholen van Klazienaveen, Nieuw-Schoonebeek, Weiteveen en Zwartemeer.